برات نوشته ای است که به موجب آن شخصی به دیگری دستور می دهد که وجه معینی را در مدت معینی به شخص ثالث یا به حواله کرد او بپردازد .این سند را فروشنده به نفع خریدار صادر مینماید.
سفته سندی است که به موجب آن امضاء کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید.بر عکس برات خریدار این سند را به نفع فروشنده صادر می نماید.
چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد پایه دیگری واگذار می نماید.
این اسناد به علت فوائدی که در تجارت دارند به شرحی که خواهیم دید تحت مقررات به خصوصی بوده و مزایائی نسبت به سایر انواع اسناد دارند. فوائد آنها عبارتست از این که اولاً وسیله انتقال وجوه اند. ثانیاً وسیله اعتباراند. ثالثاً به جای وجه نقد مصرف می شوند.
برات بهترین وسیله برای انتقال وجوه است. مثلاً تاجری که مقیم تهران بوده و جنسی به تاجر مقیم اصفهان فروخته و در عوض جنس دیگری از تاجر دیگری در اصفهان خریده، به جای این که وجه نقد به اصفهان فرستاده قرض خود را ادا کند و سپس قیمت جنس خود را از تاجر مقیم اصفهان گرفته به تهران بیاورد کافی است که براتی به عهده تاجر مدیون در اصفهان صادر کرده و برای طلبکار خود در اصفهان بفرستد که وجه آن را وصول و از بابت طلب خود بردارد. این مثال ساده ترین نوع معاملات برات است. ولی تجار از برات استفاده های دیگری هم می نمایند. مثلاً تاجر مقیم تهران بابت بدهی خود به تاجر مقیم اصفهان براتی بابت طلبی که در یزد دارد صادر می کند تاجر اصفهانی با کسر مبلغی که هزینه ارسال وجه از اصفهان به یزد است برات را خردیده و آن را بابت بدهی خود به تاجر مقیم یزد می دهد ، و یا این که وجه آن را به وسیله عامل یا حق العمل کار خود وصول و برات دیگری به عهده اصفهان خریداری می کند.
سفته اغلب وسیله اعتبار است ، مثلاً تاجری که جنسی از دیگران خریده سفته ای به میزان قیمت جنس خریداری شده تنظیم و به طلبکار خود می دهد که در مدت معینی مثلاً دو ماه وجه آن را بپردازد. فروشنده سفته را به جای پول قبول می کند و اگر احتیاج به پول داشت آن را به دیگری فروخته و پس از کسر مبلغی به تناسب مدت سفته به عنوان بهره آن را واگذار می نماید. از بروات تجارتی گاهی استفاده اعتباری هم می شود مثلاً تاجری احتیاج به پول دارد در اثر قرار قبلی براتی به مدت چند ماه به عهده تاجر دیگری صادر نموده آنرا در بازار فروخته وجه آن را دریافت می دارد. تاجر محال علیه نیز در عوض برات دیگری به همان وعده و مبلغ به عهده تاجر اولی صادر می کند تا در موعد ، پول آن پرداخت شود. البته این قبیل اعمال مجاز شناخته شده ولی ادامه آن خطرناک است زیرا تاجر ناچار است برای فروش برات خود مبلغی بهره آن را کسر نماید و قطعاً از بابت برات متقابل دومی هم مبلغی به عهده خواهد گرفت ، و دیری نخواهد گذشت که سرمایه خود را به این طریق صرف بهره بروات نموده و در خطر ورشکستگی قرار می گیرد.
اسناد بازرگانی خارجی شامل موارد زیر می باشد.
در تجارت بین المللی برای آنکه طرفین قرارداد از مشخصات کامل کالای مورد معامله،شرایط پرداخت،نحوه حمل،بسته بندی و سایر موارد اطلاع کافی داشته باشند نیاز به اسناد بازرگانی دارند که به شرح زیر می باشند:
1. پیش فاکتور Proforma Invoice
سندی است که فروشندگان کالا پس از ارائه مظنه و نهایی شدن قیمت و سایر شرایط به درخواست خریدار جهت اخذ مجوزهای ورود برای افتتاح اعتبار اسنادی و یا پرداخت وجه صادر می نماید.مواردی که در پیش فاکتور درج میگردند عبارتند از: شرایط معامله،قیمت کل،قیمت واحد،شرایط حمل،مشخصات خریدار و فروشنده،نحوه حمل،مبدا و مقصد حمل،زمان تحویل،شرایط پرداخت،نحوه بسته بندی،اعتبار پیش فاکتور و غیره.
2.سیاهه تجاری Commercial Invoice
یکی از اسناد مهم می باشد که فروشنده کالا،به نام خریدار و به همراه سایر اسناد طبق قرارداد برای خریدار ارسال می نماید.زمانی که فروشنده کالای موردنظر را آماده حمل می نماید قیمت و کلیه اطلاعات و مشخصات خریدار را روی سیاهه تجاری درج نموده تا طبق شرایط قرارداد بصورت مستقیم و یا از طریق بانک کارگزار خود ارسال نماید.
3.لیست بسته بندی Packing list
این سند نشان دهنده تعداد کالاهای موجود در هر کارتن،پالت و یا هر نوع بسته بندی مورد توافق خریدار و فروشنده می باشد.این نوع سند هنگام ترخیص کالا در گمرک فروشنده و خریدار بسیار اهمیت دارد.
4.بارنامه Bill Of Lading
سندی است که حمل کننده یا نماینده وی پس از وصول کالا صادر می نماید و حاکی از حمل کالای معینی از یک نقطه(مبدا حمل)به نقطه دیگر(مقصد حمل)با وسیله حمل مورد توافق (کشتی،قطار،کامیون،هواپیما و یا ترکیبی از آنها)در مقابل کرایه حمل معینی می باشد.
5.فاکتور حمل Freight Invoice
سندی است که توسط شرکت حمل و نقل باید صادر گردد و میزان کرایه حمل،محل و نوع وسیله حمل در آن قید شود و توسط فروشنده طبق شرایط اعتبار جهت معامله اسناد به بانک معامله کننده ارائه می گردد.سند مذکور باید به تایید اتاق بازرگانی محل صدور برسد.
6.گواهی مبدا Certificate Of Origin
سندی است که مبین نام کشور سازنده کالا است و این فرم توسط اتاق بازرگانی محل در کشور فروشنده تکمیل و گواهی می گردد.
7.گواهی بازرسی کالا Inspection Certificate
این گواهی توسط موسسات بازرسی بین المللی که مورد تایید بانک مرکزی می باشند صادر می گردد.معمولاً این نوع گواهی برای تطابق کمیت،کیفیت و نوع بسته بندی کالای مورد نظر طبق موارد مندرج در پیش فاکتور، قرارداد،اعتبار اسنادی و یا نمونه کالا می باشد.
8.گواهی بهداشت Health Certificate
این نوع گواهی برای خرید مواد غذایی،دامی و ... می باشد که توسط خریدار درخواست و گواهی مربوطه توسط وزارت خانه های بهداشت،کشاورزی و یا دامپروری کشور فروشنده صادر و تایید می پردد.
9.گواهی تجزیه کالا Analyze Certificate
این گواهی مبین تجزیه مواد اولیه کالای مورد نظر می باشد که می بایست توسط یک آزمایشگاه مستقل و معتبر صادر و تایید گردد.
10.گواهی بازرسی کیفی/تطابق کالا .C.O.I. / V.O.C
نظر به اینکه برخی کالاها باید طبق استانداردهای ملی و یا بین المللی تولید شوند و موسسه استاندارد مجوز ورود این نوع کالاها را که استاندارد نداشته باشند نمی دهد لذا زمان ثبت سفارش در وزارت بازرگانی ورود این نوع کالاها را مشروط به اخذ گواهی بازرسی کیفی کالا می نماید.
برای دیدن نمونه اسناد تجاری کلیک کنید.